Hoe verwerk je Close reading in jouw les

Werk met authentieke, complexe teksten

Het lijkt op het eerste gezicht misschien onmogelijk om voor een begrijpend lezen-les met close reading een tekst te kiezen over een onderwerp dat alle leerlingen in de klas interesseert. De ene leerling leest bijvoorbeeld het liefst over zijn favoriete voetbalclub terwijl een andere leerling zich vooral bezighoudt met ruimtevaart of zijn lievelingsdier. Daarom is het handig om een tekst uit te kiezen waarvan je weet dat alle leerlingen er kennis over hebben. Je kunt dan denken aan iets uit de actualiteit die de leerlingen bezighoudt, een goed doel waar je met de school een sponsorloop voor doet of kies een onderwerp waarmee je aansluit op bijvoorbeeld wereldoriëntatie. Daar weten ze immers al iets vanaf.

Bij veel begrijpend lezen-methodes wordt gewerkt met teksten die duidelijk gestructureerd zijn en voorzien van kopjes. De teksten worden er zelfs speciaal voor geschreven. Gebruik je authentieke en complexe teksten, dan zijn de koppen vaak minder verhelderend. Als ze er al zijn. Ook is de structuur bij die teksten niet altijd even duidelijk. Maar dit zijn juist de teksten die leerlingen in hun latere leven moeten kunnen begrijpen om goed te kunnen functioneren in de maatschappij. Het kiezen van een geschikte tekst en deze voorbereiden voor de close reading-aanpak, is veel werk, maar zeer zeker de moeite waard.

1: Sluit de tekst aan op de lees- en cognitieve vaardigheden van mijn leerlingen? Om deze vraag te beantwoorden, kun je jezelf de volgende vragen stellen:

Zijn mijn leerlingen (lees)vaardig genoeg om de tekst te begrijpen
Kunnen mijn leerlingen de diepere betekenis uit de tekst halen?
Helpt deze tekst bij het ontwikkelen van hogere denkvaardigheden bij mijn leerlingen?

2: Hebben mijn leerlingen voldoende voorkennis en ervaring voor deze tekst? Om deze vraag te beantwoorden, kun je jezelf de volgende vragen stellen:

Snappen ze het leesdoel van de tekst?
Sluit de tekst aan op de aanwezige achtergrondkennis van mijn leerlingen?
Is de woordenschat van de leerlingen groot genoeg om de tekst te kunnen begrijpen?
Kennen ze het tekstgenre en weten ze welke kenmerken daarbij horen?

3: Hoe zit het met de motivatie en betrokkenheid van mijn leerlingen? Om deze vraag te beantwoorden, kun je jezelf de volgende vragen stellen:

Zijn ze gemotiveerd genoeg om de tekst, zowel wat betreft onderwerp als schrijfstijl, te lezen?
Hebben ze genoeg doorzettingsvermogen om deze tekst te lezen?

4: Passen de taakkenmerken bij het niveau van mijn leerlingen? Om deze vraag te beantwoorden, kun je jezelf de volgende vragen stellen:

Hoe moeilijk zijn de opdrachten bij de tekst die ik bedenk?
Zijn de leerlingen bekend met de opdrachten?
Zijn de opdrachten voldoende gevarieerd?

Lezen met de pen in de hand

Close reading is lezen met de pen in de hand. Tijdens het lezen maak je als lezer bij elke close reading-sessie aantekeningen en markeer je stukken in de tekst om deze te doorgronden. Na drie keer herlezen staat de tekst als het goed is helemaal vol met aantekeningen. Hoe de aantekeningen er precies uitzien, maakt niet uit. Zolang je er maar met je leerlingen duidelijke afspraken over maakt en ze op die manier houvast biedt. Vaak worden de volgende symbolen gebruikt voor die aantekeningen:

! Het uitroepteken:

Dit is belangrijk is of valt op in de tekst.

? Het vraagteken:

Dit roept vragen op (schrijf ook de vraag op).

V Check:

Dit weet/begrijp ik al.

vb Voorbeeld:

Hier wordt een voorbeeld gegeven.

O Omcirkelen:

Omcirkel de woorden of zinnen die je moeilijk vindt.

→ Pijl:

Met een pijl geef je een verband aan.

Tip: print de teksten uit met een grote regelafstand zodat de leerlingen voldoende ruimte hebben om aantekeningen te maken.

In tweetallen gaan de leerlingen zelfstandig werkend aan de slag met de tweede close reading sessie tijdens begrijpend lezen

Close reading in een methode

Lotte Steen is oud-leerkracht en werkt nu voor Faqta als productontwikkelaar. Het afgelopen jaar was ze de stuwende kracht achter de ontwikkeling van een nieuwe begrijpend lezen-methode waarbij de close reading aanpak centraal staat. “Door vaak te herlezen en aandacht te geven aan woordenschat ontwikkelt iedere leerling een dieper tekstbegrip”, zegt ze hierover. Daardoor helpt de aanpak leerlingen beter voor te bereiden op het leren op de middelbare school én op de rest van hun toekomst.

👉 Is close reading eigenlijk een methode of een aanpak?

Het stellen van tekstgerichte vragen tijdens close reading

Tekstgerichte vragen zijn vragen die zich direct richten op de tekst. Je analyseert er de tekst mee met als doel het bereiken van een dieper begrip. Tekstgerichte vragen zijn een essentieel onderdeel van begrijpend lezen met de close reading-aanpak en helpen leerlingen om nauwkeurig te lezen en hun begrip van de tekst te verdiepen.

Bij tekstgerichte vragen draait het allemaal om de tekst zelf - het gaat erom wat er expliciet in de tekst wordt gezegd, en om wat er kan worden afgeleid of geïnterpreteerd op basis van het lezen van de tekst. Er zijn verschillende soorten tekstgerichte vragen die je kunt stellen, afhankelijk van het niveau van begrip en analyse dat je wilt bevorderen: Deze vragen verdeel je over de verschillende close reading-sessies.

Algemene begripsvragen: Deze vragen helpen om een basiskennis te krijgen van wat de tekst zegt.
Bijvoorbeeld: "Wie zijn de hoofdpersonages?"

Vragen naar de belangrijkste details: Deze vragen nodigen de leerling uit om specifieke elementen van de tekst te onderzoeken.
Bijvoorbeeld: "Kun je een belangrijk detail vinden dat ons meer vertelt over het hoofdpersonage?"

Vragen over woordenschat en tekststructuur: Deze vragen gaan dieper in op hoe de tekst is opgebouwd en wat de specifieke woorden en zinnen bijdragen aan de algehele betekenis.
Bijvoorbeeld: "Kun je uitleggen wat dit woord hier in deze zin betekent?"

Vragen over de bedoeling van de schrijver: Deze vragen nodigen de leerling uit om na te denken over waarom de schrijver bepaalde keuzes heeft gemaakt.
Bijvoorbeeld: "Waarom denk je dat de schrijver heeft besloten om deze gebeurtenis op deze manier te beschrijven?"

Vragen over zaken die je kunt afleiden: Deze vragen nodigen de leerling uit om conclusies te trekken of voorspellingen te doen op basis van de tekst.
Bijvoorbeeld: "Wat kun je afleiden over het personage op basis van wat die doet in het verhaal?"

Vragen naar opinies, argumenten en verbanden met andere teksten: Deze vragen nodigen de leerling uit om de tekst te verbinden met bredere contexten en ideeën.
Bijvoorbeeld: "Ben je het eens met wat de schrijver in dit artikel zegt?"

Verder lezen over de toepassing van close reading:

👉 Is close reading eigenlijk een methode of een aanpak?
👉 Is close reading een methode?
👉 Waarom is close reading een goede aanpak voor begrijpend lezen?

Juf Daphne legt tijdens begrijpend lezen met close reading uit hoe de leerlingen een mindmap moeten maken

Vaardigheden aanleren

Bij close reading moet je er zelf ook actief bezig mee zijn

07 februari 2024 6 min read

Leerkracht modelt een authentieke tekst tijdens begrijpend lezen volgens close reading aanpak

Vaardigheden aanleren

Pfff, weer begrijpend lezen, dacht ik zelf al voor de les.

05 juli 2023 4 min read

Begrijpend lezen met Faqta in de praktijk

Visie

Begrijpend lezen: “Wij geloven in willen lezen in plaats van moeten lezen”

09 januari 2023 4 min read

Lesmethodes

Zo werkt het

Academie

Over ons

Inspiratie

Hoe verwerk je close reading in jouw les?

Werk met authentieke, complexe teksten

Inhoud:

Stappenplan: het kiezen van een geschikte tekst voor jouw begrijpend lezen-les