Wat is close reading?
De laatste jaren krijgt close reading binnen het leesonderwijs meer en meer aandacht. Dat is volkomen terecht. Omdat door de close reading aanpak toe te passen het leesplezier bij leerlingen flink stijgt. Nog belangrijker: met deze aanpak krijgen leerlingen een beter begrip van teksten. Onderzoek wijst bovendien uit dat close reading voor bijna alle leerlingen effectief is en dat het een hoger leerniveau tot gevolg heeft. Leerlingen die hun leesvaardigheden hebben ontwikkeld door middel van close reading, halen betere scores voor begrijpend lezen dan leerlingen die zich enkel richten op leesstrategieën.
Om de close reading aanpak in je begrijpend lezen-les te integreren moet je wel weten wat het is.
In het kort: bij close reading lees je dezelfde tekst meerdere keren waarbij het lezen iedere keer een ander doel heeft. Daarbij is interactie tussen zowel leerlingen onderling als tussen leerlingen en de leerkracht, een belangrijk onderdeel dat bij iedere close reading-sessie terug moet komen. De illustratie uit het boek Close Reading - werken aan dieper tekstbegrip in het basisonderwijs (zie Figuur 1) geeft duidelijk weer hoe je dat werkt.
Figuur 1: Copyright © Illustratie: Ruud Bijman/Uitgeverij Pica in samenwerking met Expertis
Eerste keer lezen: Waar gaat de tekst over?
De eerste stap van close reading is het lezen van de tekst zonder er meteen diep op in te gaan. Leerlingen moeten de tekst gewoon lezen om een algemeen beeld te krijgen van waar het over gaat. Wat gebeurt er in de inleiding, in het midden en op het eind? Of je kijkt per alinea. Vraag jezelf af waarom de tekst een bepaalde titel heeft.
Deze eerste sessie is erop gericht dat leerlingen de globale inhoud van een tekst kunnen navertellen. Gaat de tekst over een voor de leerlingen onbekend onderwerp, dan is het noodzakelijk om hierover voorkennis mee te geven.
👉 Bekijk hier een handige checklist voor het kiezen van een geschikte tekst
In de klas:
De leerlingen uit groep 7 hebben net voor het eerst een Noordse mythe gelezen. Daarvoor hebben ze in de klas besproken wat een mythe is en hoe je deze kunt herkennen. De leerlingen weten dat ze de mythe aan het eind van de les in het kort moeten kunnen na vertellen. Tijdens het modelen heeft de leerkracht hardop voor gedaan hoe je een alinea samenvat. Nu gaan de leerlingen dat zelf toepassen. Om de rode lijn van de tekst duidelijk te maken, maken de leerlingen een boekomslag passend bij de mythe. Op de achterkant van de boekomslag schrijven ze een samenvatting waarin ze de hoofdpersonen en hun avonturen benoemen, zonder alle details van het verhaal prijs te geven.
Tweede keer lezen: Hoe staat het in de tekst?
De tweede stap is om de tekst opnieuw te lezen, maar nu met als doel een letterlijk begrip van de tekst. Wat zijn de belangrijke details in de tekst? Daar kom je achter door tijdens het lezen op zoek naar antwoorden op de vragen wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe. Leerlingen gaan op zoek naar belangrijke woorden, zinnen of alinea's die hen helpen de betekenis van de tekst beter te begrijpen. Notities maken van onbekende woorden of zinnen die onduidelijk zijn, kan hen hierbij helpen. Tijdens deze tweede sessie kun je je ook richten op de tekststructuur. Voorbeeld van zo’n tekststructuur is een oorzaak-gevolgstructuur of een tekststructuur waarmee een vergelijking wordt aangegeven.
👉 Bekijk hier welke symbolen vaak worden gebruikt bij het maken van aantekeningen
In de klas:
Groep 5 heeft in close reading-sessie 1 een informatieve tekst over de wolharige neushoorn bekeken. Ze hebben eerder gekeken naar de structuur van de tekst. Nu zoeken ze in de tekst naar details over dit dier. Ze vullen daarvoor een paspoort in met kenmerken van het dier. Op basis van de beschrijvingen in de tekst maken ze een tekening van de wolharige neushoorn.
Derde keer lezen: Wat betekent de tekst?
De derde stap is het nogmaals lezen van de tekst, maar nu met de focus op de betekenis. Leerlingen moeten proberen de hoofdgedachte van de tekst te begrijpen en te achterhalen wat de schrijver precies wil overbrengen. Dit doen ze met behulp van de kennis die ze in de eerste twee sessies hebben opgedaan. Om deze betekenis te achterhalen moeten ze ‘tussen de regels door’ lezen; het is namelijk niet altijd letterlijk in de tekst terug te vinden. Ze kunnen notities maken over de bedoeling van de schrijver, de personages en hun motieven, of belangrijke thema's in de tekst.
Een belangrijk onderdeel van deze derde sessie is het met elkaar in gesprek gaan over de tekst.
👉 Bekijk hier hoe je tekstgerichte vragen kunt gebruiken als je met leerlingen in gesprek gaat over de tekst
In de klas:
Groep 8 heeft in close reading-sessie 1 en 2 een tekst behandeld over het verbod op kinderarbeid in Nederland. Nu gaan ze er met een coöperatieve werkvorm, de placemat, over in gesprek met elkaar. Ze behandelen tekstgerichte vragen zoals: 'Hoe lijkt kinderarbeid uit de 19e eeuw op kinderarbeid van nu?' of 'Hoe heeft deze tekst je geholpen met het begrijpen van de reden voor de afschaffing van kinderarbeid in Nederland?'
Oorsprong van close reading
Hoe is close reading ontstaan?
Close reading begon als een methode binnen de literaire kritiek van de 20e eeuw. Deze aanpak richtte zich op het zorgvuldig en gedetailleerd lezen van literaire teksten, waarbij elk detail in de tekst aandacht kreeg. Het idee was om zonder afleiding van buitenaf, zoals de achtergrond van de auteur of de historische context, de diepere betekenis en samenhang van een tekst te ontdekken.
Close reading als aanpak tijdens begrijpend lezen
In de loop der jaren heeft close reading zijn weg gevonden naar het onderwijs, vooral bij begrijpend lezen. Waar het oorspronkelijk werd gebruikt voor literaire teksten, wordt deze techniek nu ook toegepast op zakelijke en informatieve teksten. Door leerlingen te leren hoe ze teksten nauwkeurig en kritisch kunnen lezen, helpt close reading hen om complexe teksten beter te begrijpen en te interpreteren. Ze worden aangespoord om aandacht te besteden aan details, verbanden te leggen en de betekenis van de tekst grondig te doorgronden.
Voordelen van close reading bij begrijpend Lezen
Deze begrijpend lezen methode zorgt ervoor dat leerlingen niet alleen hun leesvaardigheid verbeteren, maar ook hun kritisch denkvermogen en analytische vaardigheden ontwikkelen. Dit zijn essentiële vaardigheden voor zowel succes in de klas als het dagelijks leven. Close reading blijkt zo een krachtige methode om begrijpend lezen te versterken en leerlingen actief en enthousiast bij het lezen te betrekken.
Samenvatting
Met close reading ga je dus volgens het boek Close Reading - werken aan dieper tekstbegrip in het basisonderwijs meer dan één keer met een tekst aan de slag. En dat heeft maar één doel: complexere teksten op een dieper niveau leren begrijpen. Close reading vereist van je als lezer dat je kritisch gaat nadenken over de tekst. Je leert beter reflecteren op datgene wat je leest. Dat doe je onder andere door het stellen van tekstgerichte vragen. Met close reading kies je dus voor kwaliteit boven kwantiteit.
Verder lezen over de toepassing van close reading:
👉 Is close reading eigenlijk een methode of een aanpak?
👉 Hoe verwerk je close reading in jouw begrijpend lezen-les?
👉 Waarom is close reading een goede aanpak voor begrijpend lezen?
Meer lezen over close reading en begrijpend lezen in de klas?
Close reading toepassen bij begrijpend lezen
Een beter rapport voor begrijpend lezen
Bij close reading moet je er zelf ook actief bezig mee zijn
Ontdek het volledige Faqta aanbod van begrijpend lezen!
Ben jij nieuwsgierig geworden naar close reading? Faqta Lezen is een begrijpend lezen methode waarbij close reading centraal staat. Meld je aan voor de proefperiode, krijg toegang tot het leerplatform en ontdek alle mogelijkheden voor jouw les.
